کندو کاو -درم بخش- برای نشان دادن انسان درمانده- مقاله
تبریز تونز به نقل از هنر مقاومت :
کاریکاتورهای «کامبیزدرم بخش» از انسان سئوال می‌کند، او را به لبخند زدن وا می دارد و پس از لحـظاتی کوتاه، دره ای در ذهن او حـفر می کند که منجر به شناسائی حقیقت مسخ شده ارزش های انسانی در این زمان می شود.
«کامبیز درم بخش» دو راه جداگانه ای در کاریکاتور دارد، راه حرفه ای و راه غیرحرفه ای، راه حـرفه ای «کامبیز» مثل هر راه حرفه ای دیگر به قرص نان منتهی می شود و ادامه راه را میسر می گرداند، و راه غیرحرفه ای اوست که در ایـن جا از آن سخن می گوئیم.
هدف کاریکاتور چیست؟ کاریکاتور نخست هدفش نقب زدن به روابط پنهان جامعه است، که با چند خط می خواهد بزرگ ترین مفاهم را القاء کند، و به خاطر آنکه ذهن و چشم را یکباره به سوی خویش بکشاند، خود را در پوششی از لطف لبخند پنهان می کند، در نتیجه می بینیم کـه هدف از کاریکاتور صرفا هزل و شوخی نیست، در عین حالی که با طنز، با بیننده اش رابطه ایجاد می کند، چنگ در چشمش می اندازد و او را به رجعت به خویش دعوت می کند. این دعوت، دعوتی با دسته گل نیست، پذیرائی مهربانانه در بر ندارد، چون ناگهان فی المثل در کار کامبیز بیننده با کسی روبـرو مـی شود که به جای او دارد می نویسد، حرف می زند، تصمیم می گیرد و راه را مشخص می کند، او خود را بیکاره می بیند و یا مسخ شده!
کاریکاتور«کامبیز» گاه به واقع اینطورند، سخن از چهار حصار به میان می‌آید که آدمی در آن جوازی را دریافت می کند، برای پذیرفتن همه آن چیزهائی که برایش مهیا کرده اند...، نه اینکه مهیا کرده است.
«درم بخش» جهانی را بـاز می گوید که در آن دوگانگی ها، تضادها و مسخ شدن ارزش ها و باورها حاکم است. او از دستانی می گوید که فرمان حرکتشان از جای دیگر صادر می شود، خود به خود نمی توانند تکان بخورند، ناخواسته هر کاری را به انجام می رسانند. انسان در کار «کامبیز» در بازی عروسکی اسیر آمده و چون عـروسکان کوکی و خیمه شب بازی فرمان می‌گیرند، حرکت می کنند، می خندانند و زمانی نیز گریه به همراه دارند، گاه همین هیات انسانی در گوشه ای کز کرده، خود را چمانده و با خمیدگی در انتظار فرصتی کمیاب است، فرصتی که می تواند حیثیت فراموش شده و زخم خورده انسان را به او بازگرداند!
در کاریکاتورهای «کامبیز» از تنهائی انسان، جدا ماندن از یکدیگر و در به دری ها سخن می رود، انسانی کـه در زیر نفوذ پاره ای از سیستم ها آسیب پذیر و سرگردان است و در چشم گردانی خود تنها واقعیت هائی را می بیند که توسط عوامل روزمره برای او پدید آورده اند.
این انسان بدون آویزگاه است، در خود به کندو کاو می نشیند و از درون خـود راه رهائی را می جوید، «درم بخش» با نشان دادن این انسان درمانده، چه هدفی دارد؟
کاریکاتوریست همیشه در به در، سر به دنبال پلشتی ها، ناروائی ها، ناهمسانی و تضادهاست، او دنیا و زندگی را «مدینه فاضله» نمی‌بیند و نمی داند، بل «مدینه فاضله» را طلب می کند، زیرا برای شکل گرفتن هر فضای دلپذیری، ناروائی ها باید بی رنگ گردد. کاریکاتوریست با توجه بدین هدف نمی تواند به مسائل صرفا خوش آیند ومطبوع بپردازد و در هوا و فضائی گام بردارد که هر چیز در آن مفهوم بجا و به هنجار دارد. کاریکاتوریست زیبایی شناس نیست، ولی نهایت کارش یادآوری این نکته است که زیبائی نیز می تواند مفهومی داشته باشد.
کاریکاتور در زمان ما موقع خاصی را به خود اختصاص داده است، مثل فصلی از یک رمان است، که ما بوسیله ی آن با شرایط زیستی آدم ها و حرکت ها و کنش های آدم ها در نظام اجتماعی آنان آشنا می شویم، منتها کاریکاتورجانمایه ی کارش کلمه نیست، خط است، در نتیجه موجز گوئی، خلاصه نویسی و جمع‌آوری مفاهیم کاری است که کاریکاتور بـه عهده گرفته است.
«درم بخش» در قسمتی از کاریکاتورهای خود که از خطوط کمتری بهره جسته است، به دنبال مفاهیم بـزرگ اسـت، با خطوط کمتر، او را موفق تر می بینیم، زیرا او در اینگونه کارها، هر خط، هر قوس و هر نقطه ای را که بر جان سپید کاغذ ریخته است، هدفی را دنبال می کند، در بند تزیین نیست، به لحاظ فکری که در مضمون جریان دارد، نیاز به هاشور زدن، نیاز به ترسیم خط های کوتاه و بلند و یا کج و معوج ندارد. بدون هدف نیست، مسئله داشتن هدف در اینگونه کاریکاتورها، مقوله ای است که هیچگاه نباید دست کمش گرفت. اگر کاریکاتور بـدون هدف و سـطحی بـاشد، می شود به آسانی آن را با کاریکاتورهای هزل‌آمیز ژورنالیستی و یا آگهی های تجارتی اشتباه گرفت. بیننده اینگونه کار را به ذهن نمی برد، کارهائی از ایـن دسـت در چشم او می نشیند، و در چشم او می میرد، عمقی ندارد، خطوطی است که برای خنده آفریده شده است و در همین حد هم باقی می ماند .«کامبیز» در کـاریکاتورهای یک خطی بی هدف نیست. آن دسته از کارهای «درم بخش» که از هزل باز ژورنالیستی فاصله می گیرد، تفکر برمی انگیزد، و اینگونه کارهای او از مضمون هائی نزدیک بـه ما جان گرفته اند. درم بخش در کاریکاتورهای با «خط کم» بخوبی موقع و موضوع خود را مشخص کرده است .
دامون
