نظری از محمود نظری
دانش شناخت تشابهات
متاسفانه یکی از آسیب های جدی در جشنواره های کارتون بحث تشابهات ناگزیر است.
بحثی که اینروزها به شدت باب شده و متاسفانه در مواردی بدل به ابزاری بُرنده در دست برخی می گردد تا بوسیله ی آن به تسویه حساب های شخصی پرداخته و باعث زیر سوال بردن زحمات یک هنرمند می شوند.
اما تشابه ناگزیر چیست؟ و چه تفاوتی با کپی کاری دارد؟ به عقیده ی من سوالی است که پاسخ به آن نیازمند داشتن دانشی تخصصی و تجربه ای بالا در این زمینه است.
قطعا کارتونیستی که اثرش دارای شباهت ناگزیر است نمی تواند مورد اتهام واقع شود که کپی کرده و قصد سرقت هنری داشته و اساسا داشتن مشابه به تنهایی ، نقطه ضعف و پوئن منفی برای یک اثر نیست اما...
بعضی از آثار دارای تشابه نمی توانند در بین آثار برنده ی یک جشنواره قرار بگیرند چراکه خلوص و بکر بودن آن آثار باداشتن تشابه از بین میرود.
که صد البته تشخیص میزان و نوع تشابه و عدم بکر بودن نیز برعهده ی داورانی است که با توجه به دانش و تجربه بالا و معیارهای تشخیص تشابه می توانند اظهار نظر و اعلام رای کنند.
آیا بودن یک عنصر مشترک در دو اثر باعث ایجاد تشابه می شود؟
آیا استفاده از یک نماد یا شخصیت شناخته شده در چند اثر ملاک تشخیص تشابه است؟
آیا پرداختن به یک سوژه مشترک را تشابه ناگزیر می نامند؟ و سوالات متعدد دیگر..
پاسخ به همه این سوالات نیازمند دانشی است که در هیچ آکادمی و دانشگاهی تدریس نمی شود وتنها تجربه و مطالعه و داشتن آرشیو ذهنی قوی می تواند باعث بدست آوردن این دانش شود.
اینکه هرکس بتواند با داشتن یک پروفایل و نام جعلی در دنیای مجازی چند اثر را کنار هم قرار داده و زحمات دیگران را زیر سوال ببرد کار چندان پسندیده ای بنظر نمی رسد اما..
در مواردی که این کار کارشناسی شده و درست انجام میگیرد بسیار هم ضروری و قابل تقدیر است چراکه در برخی موارد کسانی هستند که بیشرمانه دست به کپی کاری و سرقت هنری می زنند که قطعا باید منتشر و اعلام شود و پسندیده تر است اگر از شرکت چنین افرادی که تشابهات و البته کپی کاری هایشان تکرار شده وادامه دار است در جشنواره ها جلوگیری شود.
اما زیر سوال بردن هر کارتونیستی که اثرش سهوا دارای تشابه شده و در برخی موارد اصلا مصداق تشابه ناگزیر هم نیست باعث می شود هرکس خود را کارشناس بداند و با دیدن دو خط مشابه در دو اثر آنهارا منتشر کند و مورد قضاوت قرار دهد! متاسفانه شرایط به گونه ای شده که بعداز اعلام نتایج هر مسابقه ، مسابقه دیگری بین دوستان آغاز می شود برای یافتن تشابهات آثار برنده! و اوضاع دنیای کارتون اینگونه می شود که می بینیم.
امیدواریم که با اتخاذ راهکارهای مناسب از سوی برگزار کنندگان جشنواره ها با داوری صحیح و دامن نزدن به تنش های ایجاد شده و البته رعایت برخی مسائل اخلاقی از سوی هنرمندان ، فضای جشنواره ها و کارتون به سمت بهبودی حرکت کند.